Eindverslag Tulipana Bronnenonderzoek
Van 25 april tot en met 23 juli 2016 verrichtte cultureel antropologe Renate Stapelbroek bronnenonderzoek bij zes Nederlandse emigrantengemeenschappen van landbouwers enveehouders in Brazilië, en wel in Não-Me-Toque, Carambeí, Castrolanda, Arapoti, Campos de Holambra (II) en Holambra (I). Het onderzoek vond voornamelijk plaats in lokale musea en werd ondersteund door de Associação Cultural Brasil-Holanda (ACBH), het Center for Global Heritage and Development (CGHD), de Nederlandse Ambassade in Brasilia en vanuit de deelnemende Nederlandse koloniën.
De centrale vraag in het onderzoek luidde: Welke archiefbescheiden (bronnen van informatie) over de Nederlandse groepsvestigingen in Brazilië worden in openbare instellingen op lokaal niveau bewaard? (Op Carambeí na zijn alle bezochte koloniën na de Tweede Wereldoorlog ontstaan.) Om alvast een indruk te geven van hetgeen het onderzoek heeft opgeleverd, volgt hier een beknopte samenvatting van de resultaten.
Het aantal geïnventariseerde archiefbescheiden in de zes koloniën samen bedraagt naar schatting 18 meter. Vrijwel altijd zijn de collecties onderverdeeld naar foto’s, beeld- en geluidopnamen, topografische kaarten en plattegronden, kranten en tijdschriften en boekpublicaties. Daarnaast zijn in alle koloniën, behalve in Não-Me-Toque, (deel)archieven van de coöperaties aangetroffen, waarvan vooral notulen en correspondentie. Andere, kleinere archieven die (deels) bewaard zijn gebleven, betreffen onder meer die van de jeugdverenigingen in Castrolanda en Arapoti en van de orde Zusters van het Heilig Graf in Holambra I. Verder beschikken alle bezochte musea over persoonlijke documenten, uiteenlopend van papieren ten behoeve van de emigratie tot fotoalbums en dagboeknotities. De ene keer zijn de documenten bijeengebleven in een particuliere verzameling van een persoon of familie. Een andere keer betreft het bijvoorbeeld bidprentjes die door het museum zijn samengebracht in één collectie.
In alle zes Nederlandse migrantengemeenschappen zijn de ontstane collecties het resultaat van actieve of passieve verwerving bij coöperaties, kerken, scholen, verenigingen en families. De acquisitie van foto’s, emigratiepapieren, verslagen, brieven, contracten, verenigingsarchieven enzovoorts, gebeurde grotendeels in de periode voorafgaande aan de opening van het museum. Op hun beurt hielden de plannen voor de oprichting van een museum veelal verband met een aankomende jubileumviering van de Nederlandse groepsvestiging. Een uitzondering hierop vormt de relatief kleine Nederlandse migrantengemeenschap in Não-Me-Toque die deel uitmaakt van een grotere nederzetting, met onder meer bewoners van Duitse en Italiaanse herkomst. De geschiedenis en cultuur van deze en andere lokale bevolkingsgroepen wordt gerepresenteerd in het plaatselijke museum Casa da Cultura Dr. Otto Stahl en door de Associação Holandesa.
Verder onderscheidt het museum in Campos de Holambra (II) zich van de musea in de overige koloniën doordat het, naast de nagebouwde immigrantenwoning, in een replica van het oorspronkelijke fazendahuis ook foto’s, documenten en objecten uit de periode voorafgaande aan de Nederlandse groepsvestiging tentoonstelt. Tegelijkertijd wordt in een separate fotozaal eveneens aandacht besteed aan andere Nederlandse groepsvestigingen in Brazilië.
Van de aanwezige archiefbescheiden is voor elk museum een (voorlopige) plaatsingslijst gemaakt. In Museu Histórico e Cultural de Holambra was dit werk al voorbereid door archivaris Edineia Molari.
Met dank aan haar inzet en medewerking is ook deze lijst straks klaar voor publicatie. De onderzoeksgids waarin de plaatsingslijsten zullen worden opgenomen, gaat dienen als naslagwerk en startpunt van onderzoek voor wetenschappers, genealogen (denk daarbij ook aan nakomelingen van deze emigranten) en andere belangstellenden. De gids wordt naar verwachting in oktober van dit jaar online gepubliceerd door het CGHD. Meer informatie hierover is op te vragen bij Mara de Groot of Renate Stapelbroek.
Terug naar pagina: Notícias