Brasilandês, a língua das colônias
Pesquisas de Ivo Boers e Miriam Greidanus Romaneli sobre a gramática do holandês em comunidades emigrantes e como o holandês e o português se misturam.
Brasilandês? Uma conversa sobre o Holandês das colônias (e porque ele pode ser importante)
Falar uma língua fora da sua região de origem é uma situação excepcional. O holandês falado hoje em dia no Paraná já não é o mesmo usado na Holanda hoje em dia, e também não o mesmo falado lá há sessenta anos. Às vezes se mistura um pouco com o português, se criam coisas novas, mas ao mesmo tempo uma tradição é mantida. A língua dos pais, dos avós, dos bisavós… e também dos filhos?
Nós, dois estudantes de mestrado em linguística na Universidade de Leiden, resolvemos procurar entender mais sobre essa situação única das colônias holandesas no Brasil. De novembro de 2018 a Janeiro de 2019, Ivo veio às três colônias (Arapoti, Carambeí e Castrolanda) para buscar entender melhor a gramática do holandês em comunidades emigrantes. E em Julho de 2019, Miriam visitou as colônias para investigar aspectos de como o holandês e o português se misturam quando bilíngues conversam entre si.
Nos dias 11, 15, e 16 de novembro, estivemos em Arapoti, Castrolanda e Carambeí para conversar com todos que tivessem interesse sobre o holandês nas colônias. Gostaríamos de agradecer a presença de todos, assim como todos envolvidos em organizar, divulgar, e ceder um espaço para essas conversas.
Nesses dias fizemos algumas perguntas, que os que estavam presentes responderam: É importante que o holandês seja falado nas colônias? É provável que o holandês vai continuar sendo falado nas colônias?
As respostas foram variadas, mas algumas perspectivas foram recorrentes entre os presentes: o holandês está sendo falado menos e menos com o tempo; há motivos culturais, emocionais, e da história das comunidades para se manter o holandês; há também maneiras em que o holandês é prático e útil nos dias de hoje, mas talvez menos que outras línguas como o inglês.
Cada um pode ou não acreditar que o holandês é importante para as próximas gerações. Escolher tomar ações a respeito, apreciar a língua que é falada nas colônias, investir em ensiná-la às crianças e a incorporar em diferentes contextos é também algo que depende de cada um. O que gostaríamos de deixar através dessas conversas é um debate ativo, em que a comunidade esteja consciente desses dilemas e escolhas. E, finalmente, que não é tarde demais para se manter o holandês nas colônias: a língua ainda está viva, ainda é falada, e ainda pode ser carregada no futuro.
Ivo Boers e Miriam Romaneli
“Brasilandês”? Een gesprek over het Nederlands van de kolonies (en het belang daarvan)
Een taal die buiten haar oorspronkelijke gebied gesproken wordt is een bijzondere situatie. Het Nederlands zoals het vandaag de dag in Paraná gesproken wordt, verschilt van het Nederlands in Nederland en is ook niet hetzelfde als het Nederlands van zestig jaar geleden. Soms wordt het wat gemixt met het Portugees, er worden nieuwe woorden of structuren gevormd, maar tegelijkertijd wordt er ook een traditie behouden. Het is de taal van de ouders, grootouders, overgrootouders… en ook van de kinderen?
Om meer over deze unieke situatie in de Nederlandse kolonies in Paraná te weten te komen zijn wij, twee masterstudenten Taalkunde aan de Universiteit Leiden, afgelopen jaar afgereisd naar Brazilië. Van november 2018 tot januari 2019 kwam Ivo naar de drie kolonies (Arapoti, Carambeí en Castrolanda) om de grammatica van het Nederlands in emigrantengemeenschappen beter te begrijpen. In juli 2019 bezocht Miriam de kolonies om te onderzoeken hoe het Nederlands en Portugees gemixt worden wanneer tweetaligen met elkaar spreken.
Op 11, 15 en 16 november waren wij in Arapoti, Castrolanda en Carambeí om met iedereen die interesse had te spreken over het Nederlands in de kolonies. We willen iedereen erg bedanken voor hun aanwezigheid, net als iedereen die geholpen heeft met de organisatie, uitnodigingen en het regelen van ruimtes voor de presentaties.
Op deze dagen hebben we een aantal vragen gesteld die door de aanwezigen beantwoord werden: Is het van belang dat het Nederlands in de kolonies gesproken wordt? Is het waarschijnlijk dat het Nederlands in de kolonies gesproken blijft?
Er was een verscheidenheid aan antwoorden, maar een aantal inzichten kwamen vaker terug in de antwoorden van de aanwezigen: met de tijd wordt het Nederlands steeds minder gesproken; er zijn culturele, emotionele en historische redenen om het Nederlands te behouden; er zijn verschillende manieren waarop het Nederlands praktisch en bruikbaar is tegenwoordig, maar misschien minder dan andere talen zoals het Engels.
Ieder kan voor zich wel of niet geloven dat het Nederlands van belang is voor de volgende generaties. Ervoor kiezen om actie te ondernemen, om de taal die in de kolonies gesproken wordt te waarderen, om moeite te doen de taal aan de kinderen te leren, en om hem te integreren in verschillende contexten is ook iets wat per individu verschilt. Wat we hopen te bereiken door middel van deze gesprekken is een actief debat waarin de gemeenschap zich bewust is van de dilemma’s en keuzes. En, ten slotte, dat het nog niet te laat is om het Nederlands in de kolonies te behouden: de taal is nog in leven, wordt nog gesproken, en kan nog doorgegeven worden in de toekomst.
Ivo Boers e Miriam Romaneli
Voltar para a página: Notícias
Em Carambeí – PR.
Em Arapoti – PR.
Em Castrolanda – PR.
